Jak poprawnie przyciąć jabłonie kolumnowe

Ostatnio wśród ogrodników coraz większą popularnością cieszą się kolumnowe odmiany jabłoni. Jabłka kolumnowe, ze względu na swój genotyp, w naturalny sposób rosną w kształcie kolumnowym tworząc liczne, krótkie pędy owoconośne, które umożliwiają wczesne rozpoczęcie plonowania nie później niż w dwa lata po posadzeniu. 

Decydując się na wyhodowanie takiego drzewa w swoim ogrodzie, należy pamiętać, że głównym sekretem jego wysokiego plonu jest prawidłowe przycinanie. Regularne przycinanie odmładza drzewo, wzmacnia młode gałęzie i ułatwia dostęp do dojrzałych owoców podczas zbioru. Stworzenie idealnego kształtu jest zadaniem dość kłopotliwym, wymagającym wiedzy i specjalnych umiejętności. 

W zwykłych odmianach gałęzie są odchylone na boki i tworzą kulistą lub rozłożystą koronę. W jabłoniach kolumnowych pędy wyrastają pod ostrym kątem od pnia, wzdłuż niego. Dlatego „kolumna” bez ukształtowania przypomina piramidalną topolę. Pień takiej jabłoni jest pogrubiony i pokryty małymi przerastającymi gałęziami, na końcach których tworzą się pąki kwiatowe. Pędy są grube, z bardzo krótkimi międzywęźlami.

Każdy ogrodnik musi zdecydować: uformować drzewo w ścisłą „kolumnę” lub w ogóle go nie dotykać.

W tym artykule przyjrzymy się podstawowym zasadom prawidłowego przycinania jabłoni kolumnowej, co pomoże początkującym ogrodnikom stworzyć wyjątkowy ogród, który przyniesie obfite zbiory.

Kwestię przycinania drzew kolumnowych należy rozważyć już w trakcie sadzenia, gdyż różnice w przycinaniu jabłoni kolumnowej i sadzonek odmiany regularnej pojawiają się już na początku.

Aby uformować kolumnową jabłoń w jeden pień/kolumnę, należy zachować wierzchołkowy pączek, aby po posadzeniu sadzonka nadal rosła w kierunku pionowym.

Jeśli pęd zostanie uszkodzony podczas sadzenia lub zamarznie podczas pierwszej zimy, sadzonka nie umrze. Z pąków znajdujących się na szczycie pnia wyrosną pędy boczne. Będzie można wybrać najsilniejszego z nich, który zastąpi pąk utracony. Spowoduje to niewielką krzywiznę drzewka, ale stopniowo stanie się to prawie niezauważalne.

Wierzchołek sadzonki przycina się tylko wtedy, gdy jest nieprawidłowo uformowany i na końcu uformowała się już gałąź. W takim przypadku pęd jest przycinany do najbliższego pąka, a wzrost drzewa jest kontynuowany dzięki pędowi zastępczemu.

Tak czy inaczej, po usunięciu wierzchołkowego pąka, kolumnowa jabłoń zaczyna szybko rosnąć na pędach bocznych, w tym na długości. W tej sytuacji przycinanie jabłoni kolumnowej staje się po prostu konieczne. Ogrodnicy często uważają, że jabłonie kolumnowe nie wytwarzają gałęzi bocznych. Ale to złudzenie. Mają je prawie wszystkie odmiany, tylko niektóre mają ich 1-2, a inne 20-30.

Przez pierwsze 2-3 lata przeprowadza się minimalne przycinanie. Gdy drzewo jest młode, na całej długości pnia tworzą się krótkopędy, na których końcach wiosną kwitną kwiaty, a owoce dojrzewają latem lub jesienią.

Przycinanie formujące w pierwszych latach życia drzewa sprowadza się do maksymalnego uwolnienia pnia i zapewnienia dobrego oświetlenia. Wszystkie pędy boczne są skracane do 1-2 pąków. Później tworzą się na nich  krótkopędy i owoce, ale główny zbiór powstaje na centralnym pniu.

Wierzchołek drzewa łączy się w jeden pień, jeśli się rozwidla, zostaje najsilniejszy pęd, najsłabszy zostaje odcięty na obrączkę lub przycięty na 2-3 pąki, aby w przyszłości powstał plon również na tej części drzewa.

W miarę dojrzewania drzewa strefa owocowania przesuwa się w górę pnia, a dolna część staje się pusta. Aby nie stracić plonów, począwszy od trzeciego roku życia, można  pozostawić pędy boczne na dole pnia, przycinając je do dwóch lub trzech pąków.

Przy przycinaniu drzewa kolumnowego starszego niż 4-5 lat boczne gałęzie w jego górnej części skraca się do jednego pąka. Pień pokryty jest licznymi krótkopędami, ważne jest zapewnienie im dobrego oświetlenia. Jeżeli owoce na pniu są zbyt blisko siebie, część z nich usuwa się w celu regulacji liczby owoców.

W dolnej części drzewa, gdzie zakończyło się już owocowanie, boczne gałęzie przycina się na długość 20-30 cm, pozostawiając na nich krótkie pędy drugiego rzędu, które kończą się pąkiem kwiatowym. Długie pędy są wycinane i przenoszone na owoce.

Przy przycinaniu drzew kolumnowych gałęzie boczne są skracane do równej długości, tak aby otrzymywały równomierne światło i nie konkurowały ze sobą.

Ważne jest, aby zrozumieć, że każde przycinanie stymuluje przebudzenie uśpionych pąków. Po skróceniu gałęzi z pąków znajdujących się poniżej cięcia powstają 2-3 nowe pędy. 

Trzeba pamiętać, że cały plon tworzyć się będzie na krótkopędach znajdujących się na pniu drzewa. Ponieważ ich długość jest minimalna, 2-3 cm, wydaje się, że jabłka rosną bezpośrednio na samym pniu.

U zwykłych odmian jabłoni krótkopęd żyje do 8 lat, w tym czasie tworzą się na nim owoce. Żywotność jabłoni kolumnowej jest krótsza. W regionach południowych jest to 5-6 lat, w strefie środkowej 2-3 lata. Z tego powodu strefa owocowania wzdłuż pnia stopniowo wznosi się coraz wyżej.

W pewnym momencie owocowanie zaczyna spadać, a po 10-12 latach całkowicie zatrzymuje się. W przypadku uprawy przemysłowej żywotność kolumnowej jabłoni wynosi nie więcej niż 7-8 lat, po czym drzewa zastępuje się nowymi.

Jeśli drzewa kolumnowe zostaną przycięte terminowo, nie ma potrzeby ich wyrywania po 10 latach. Możesz odmłodzić drzewo uformowane w formie kolumny. Aby to zrobić, w wieku 5-6 lat pień jest przycinany na wysokość 70-100 cm od ziemi. Z przebudzonych pąków wyrasta kilka pędów. Gdy tylko osiągną wysokość 30-40 cm, wybiera się najsilniejszego, a resztę wycina się na obrączkę. Otrzymujemy w ten sposób nowy centralny pień, drzewo zachowuje swój kolumnowy kształt, ale do kolejnych zbiorów minie kilka lat.

Jeśli występują pędy boczne, przycinanie odmładzające odbywa się poprzez przeniesienie do jednego z nich. Aby to zrobić, wybierz pęd, który lepiej trzyma się pionu niż inne, i odetnij centralny pień 5-6 cm nad nim.

Warto także pamiętać o przerzedzaniu zawiązków owoców, bowiem drzewa owocowe kolumnowe potrafią pięknie, bardzo obficie zakwitnąć ale potem nie są w stanie wykarmić tak dużej liczby owoców. Przerzedzanie zawiązków sprawi, że owoców będzie mniej ale będą one większe i lepsze w smaku. Pozwoli to też uniknąć tendencji do naprzemiennego owocowania, co drugi rok.

Ze względu na swoją kolumnową formę drzewka mozemy sadzić co 40-50 cm.