Atlas odmian kolumnowych: MORELE - KOMPAKTA®

Nazwa oryginalna: Kompacta®

Synonim: Compacta

Pochodzenie: Odmiana została wyselekcjonowana w czeskim Instytucie Badań i Hodowli Owoców w Holovousach ze skrzyżowanych w USA odmian Moongold x NJA20.

Drzewo: Kompacta to nowa, naturalnie kolumnowa morela, która dorasta do maksymalnej wysokości 3 m. Bardzo dobrze nadaje się do gęstych nasadzeń, może być polecana do niedużych ogrodów i na działki a nawet do uprawy w pojemnikach (uprawa tylko w dużych pojemnikach). Rośnie średnio silnie, tworząc kulistą, krępą koronę typu kompakt.  Po wejściu w okres owocowania wzrost słabnie. Ta odmiana moreli ma jeden przewodnik, od którego odrastają krótkopędy.  Pędy są zwarte i mają krótkie międzywęźla.  

Stanowisko gdzie będzie rosnąć Kompakta powinno być słoneczne, ciepłe, osłonięte od wiatru. Gleba piaszczysto-gliniasta o zawartości cząstek gliny do 40%., próchnicza, przepuszczalna, o odczynie obojętnym. Ważnym aspektem jest duża zawartość powietrza w glebie. 

Cięcie nie jest wymagane, ale jeżeli chcemy, by drzewko było niższe, to trzeba regularnie je przycinać. Jeżeli krótkopędów będzie zbyt dużo, warto je przerzedzić i wyciąć te zniszczone.

Przycinamy wyłącznie wczesnym latem w ramach przerzedzania owoców w latach obfitych zbiorów lub po zbiorze w latach lekkich zbiorów. Jeśli nie ma plonów, nie przycinamy.  

Zapylacze: Jest samopylna, nie wymaga obecności innych odmian zapylających.

Owoc: Owoce są średnie i duże (jedna sztuka waży około 35-50 gramów), owalne o zaostrzonym wierzchołku. Skórka żółta, w pełni dojrzałości owocu pomarańczowa z lekkim rozmytym rumieńcem. Miąższ pomarańczowy, miękki, umiarkowanie soczysty, słodki, harmonijny i orzeźwiający smak (wyważony stosunek cukrów i kwasów), łatwo oddzielający się od pestki. Z jednego drzewka możemy zebrać do 20 kg pysznych owoców.

Dojrzałość zbiorcza: przełom lipca i sierpnia

Wrażliwość na mróz: Na tle innych odmian moreli Kompacta wyjątkowo dobrze znosi mrozy (-23°C do -26°C) jak i przymrozki chociaż kwiaty mogą ucierpieć podczas wiosennych przymrozków.

Wrażliwość na choroby: Odmiana charakteryzuje się dużą odpornością na moniliozę. Morele nie cierpią na chorobę kędzierzawości brzoskwiń, ale należy pamiętać, że podczas długotrwałej deszczowej pogody dość poważnie zapadają na raka bakteryjnego. 

Przydatność odmiany:  Owoce przeznaczone są głównie do bezpośredniego spożycia, ale można z nich przygotować pyszne konfitury, kompoty, dżemy, czy nawet musy. Owoce tej odmiany moreli można również zamrozić.

Zalecana podkładka: Siewka Węgierki Wangenheima w porównaniu z ałyczą wyraźnie ogranicza rozmiary drzew. Drzewa wcześnie wchodzą w okres owocowania i obficie, corocznie plonują. Owoce są dobrej jakości i dojrzewają zwykle nieco wcześniej niż na ałyczy. Należy jednak pamiętać, że drzewka rosnące na tej podkładce wymagają żyznych gleb oraz uregulowanych stosunków wodnych. Na słabszych glebach konieczne jest nawadnianie. Przy niedostatku w glebie wody owoce drobnieją. Innymi zalecanymi podkładkami są Mandżurska, St. Julien A i Pumiselect – jest to nowa podkładka karłowa, najbardziej skarlająca jednak jeszcze niezbyt rozpowszechniona, zmniejszająca wzrost drzew o około 50%, dlatego może być polecana do intensywnych nasadzeń. Zrasta się ze wszystkimi odmianami. Ze wstępnych badań wynika, że na tej podkładce łatwo przyjmują się oczka zarówno odmian brzoskwiń jak i moreli. Tworzy dobry system korzeniowy i daje mało odrostów korzeniowych. Nie jest porażana przez wirusa szarki. Ma jednak duże wymagania glebowe, źle znosi gleby podmokłe, ale jest tolerancyjna wobec suszy. Drzewa brzoskwiń na tej podkładce wcześnie wchodzą w okres owocowania i corocznie plonują na wysokim poziomie. Są bardziej wytrzymałe na niską temperaturę niż zaszczepione na siewce brzoskwini mandżurskiej. Wykazuje dużą zdolność do rozmnażania się przez sadzonki zdrewniałe. W USA występuje pod nazwą Rhenus 2.

Morele są szczególnie interesujące ze względu na sezonowość, a przede wszystkim atrakcyjny wygląd i prozdrowotne  właściwości. Owoce są źródłem wielu ważnych substancji. Zawierają 15-25% cukru, beta-karoten, niektóre witaminy z grupy B, a także potas, magnez i wapń, mangan i miedź. Suszone morele są ważnym źródłem białka i żelaza. Spożywanie owoców moreli zaleca się przy przewlekłych stanach zapalnych błony śluzowej gardła, zapaleniu zatok i egzemie. Ze względu na wysoką zawartość pierwiastków śladowych morele polecane są przy złym samopoczuciu, depresji, nerwowości i zmniejszonym łaknieniu. Poprawiają także wzrok i działają antyseptycznie.